“Arte não tem pensa:

o olho vê, a lembrança revê, a imaginação transvê.”

Manoel de Barros

Non dicir nada aínda. Deterse. Entrar.

Entrar no segredo, mais non para o seu imposible descifrarse, senón, tal e como nos convida a facer María Zambrano, para celebralo.

Celebrar a través das pinturas, acuarelas, debuxos e bosquexos de Pedro Bueno o enigma da arte, pois como deixou dito Stefan Zweig “de todos os misterios do universo, ningún é máis profundo que o da creación”. Profundidade dun crear que, en efecto, non é só transformación da materia senón, e sobre todo, un achegarse -e atraer- a ese algo que non se pode definir porque é unha novidade, unha forza vital que nos afecta e nos trastorna, unha intensidade que ao mesmo tempo modifica o noso modo de percibir e de sentir. A ese algo inexplicable, a esas partículas inmateriais capaces de conmover a conciencia dun xeito que se arreda da lóxica racional, Gilles Deleuze chámalle sensación. E as sensacións son, no pensamento estético deleuziano, a materia vital coa que o corpo experimenta e asemade crea. Xa que logo, o vigor da arte radicaría precisamente na súa capacidade para aprehender o invisible e indeterminado mediante as formas do visible. Formas que tanto ten se responden a unha maneira figurativa ou á máis pura abstracción porque, como escribe Merleau-Ponty, o que importa é “a emerxencia dunha irrealidade”.

E é precisamente neste senso que a obra de Pedro Bueno –sobre todo na creación paisaxista- nos sorprende e atravesa co seu dardo intanxible deixándonos tocados. De certo tocados non só na nosa propia ollada que admira a pincelada solta, gozosa e sabia ou o virtuosismo do debuxo -que escolle suxerir e aínda desaparecer a prol do papel e mesmo da cor- pois axiña nos atopamos atinxidos polo que non está e non obstante imanta o noso espírito, tal vez como unha resonancia. Non en balde, Georg Simmel definiu a paisaxe como unha forma espiritual, forma que, neste caso, responde á mirada única e irrepetible dun artista –Pedro Bueno- que non pinta exactamente o que ve ante si, senón tamén o que ve en si como quería o pintor Caspar David Friedrich quen entendía que “o cadro debe ser para el, e para calquera outro que o experimente despois, unha revelación, a resolución inesperada e sen precedentes dunha necesidade eternamente familiar”.

E, ao noso entender, a necesidade íntima que transloce a obra de Bueno é a de reencontrar, de cote anovándose, aquela ollada que a memoria garda e o presente trae da man da imaxinación, mirada primeira do neno que fica activa como asombro e descuberta. Di Julio Llamazares que “todos tenemos un paisaje en el que aprendimos a ver el mundo” e, pola súa parte, Marc Augé afirma que “a experiencia alegre e silenciosa de nenez é a experiencia da primeira viaxe, do nacemento como experiencia primordial da diferenciación, do recoñecemento de si como un mesmo e como outro”. En efecto, a memoria do artista é nomeadamente afectiva e opera non só como crisol creativo, senón tamén como procura dunha identidade persoal que se constrúe na práctica dun espazo que se fai así existencial polas relacións dese ser co mundo. E espazo realmente vivido son os lenzos e os papeis de Pedro, lugar habitado pola necesidade de apreixar o instante na súa inminencia e xa na súa desaparición, pola pegada do soño que desborda límites e súbito se esvae en veladuras que a penas se agarran á tea, pola mirada crítica e irónica que pousa sobre as miserias e contradicións humanas, polo propio xogo gozoso de crear, pola melancolía que é tamén un clima, pola vontade de preservar ese algo inefable –esa sensación- que o pintor adoito envolve nunha sorte de filtro amniótico, membrana porosa pola que tamén entrarmos de vagariño para sermos alí na súa íntima atmosfera. E é aí nesa intimidade silenciosa, mesmo nesa fuga, onde percibimos o verdadeiro carácter da obra deste magnífico e orixinal artista: a súa relación amorosa co mundo. Só quen ama meditando o que mira pode darnos esa punzada emocional no Retrato de Carlota e Daniela a través do aceno da man da crianza adheríndose baixo a roupa ao seo da nai. Só quen ama a cidade -en especial a súa cidade da Coruña- pode mergullarnos no seu familiar e á vez estraño latexar, do mesmo xeito que, por outra banda, é quen de espertar, pola contemplación da árbore, o noso corazón de bosque. Só quen ama o que fai nos amosa o seu obradoiro de alquimista, o seu íntimo recinto de grises, ámbares, sienas e cadmios e bosquexos e pinceis e cabezas e tulipáns negros. Só quen ama dá a ver porque como di María Zambrano “triste arte el que no logre deshacer en algún modo la máscara de las cosas para que su alma aparezca“.

Porén non temos dúbida de que a experiencia que adoito nos ofrece a obra de Pedro Bueno é a da revelación, experiencia estética que só nos poden ofrecer esa caste de artistas que se adestran, en palabras de Bachelard, en “esperar do mundo escuro a lección da luz”.

Acontecemento que con el nós celebramos hoxe e sempre.

Eva Veiga